Sự trỗi dậy của LST-Fi và LRT-Fi

Định nghĩa LST-Fi và LRT-Fi

LST-Fi là khái niệm chỉ các hoạt động tài chính sử dụng LST: các token đại diện tài sản ETH đã staking hoặc các tài sản khác, nhưng vẫn duy trì tính thanh khoản và khả năng chuyển nhượng. Những token này vừa được tích lũy phần thưởng staking, vừa có thể tham gia các giao thức DeFi mà không cần người dùng phải rút tài sản gốc. LST-Fi khởi đầu với các ứng dụng cơ bản như gửi stETH vào các pool cho vay hoặc nông trại thanh khoản, và ngày nay đã phát triển thành một hệ sinh thái đa dạng, nơi LST đóng vai trò tài sản bảo chứng, tài sản cơ sở phát hành stablecoin, cũng như là nền tảng cho các chiến lược tạo lợi suất có cấu trúc.

LRT-Fi là nhóm mới ra đời, phát triển từ LST-Fi nhờ bổ sung logic restaking. LRT phức tạp hơn LST vì chúng không chỉ đại diện dòng vốn nhận phần thưởng staking lớp nền mà còn đảm bảo cho các dịch vụ phi tập trung bổ sung thông qua EigenLayer hoặc các giao thức restaking khác. LRT-Fi xây dựng các cơ chế sinh lợi riêng cho restaking, như tính phí AVS và tích điểm EigenLayer bên cạnh các hình thức yield farming DeFi truyền thống. Nhờ vậy, LRT-Fi kiến tạo chiến lược đa tầng, cho phép một token cùng lúc nhận thêm ba hoặc nhiều loại phần thưởng, tuỳ vào hình thức triển khai cụ thể.

Việc phân biệt này rất quan trọng vì nó hình thành các cấu trúc rủi ro và nguồn lợi suất khác biệt. LST-Fi chủ yếu liên quan đến rủi ro đồng thuận của Ethereum, còn LRT-Fi bổ sung thêm rủi ro ở tầng ứng dụng, bắt nguồn từ các dịch vụ xác thực chủ động và hợp đồng restake. Bởi thế, người dùng và giao thức sẽ quản lý hai nhóm tài sản này theo cách khác nhau, dù cả hai đều mang tính kết hợp linh hoạt trong DeFi.

Ứng dụng của LST và LRT trong DeFi

LST đã sớm được tích hợp vào các giao thức cho vay, giao dịch nhờ lợi suất ổn định, biến động thấp, cùng nhu cầu thị trường mạnh. Aave và Compound nhận stETH, rETH làm tài sản thế chấp; Curve và Balancer xây dựng pool thanh khoản trên nền LST, tạo điều kiện hoán đổi giữa LST, ETH và stablecoin. Nhờ vậy, người dùng giữ được thanh khoản mà không bán tài sản staking, đồng thời vẫn nhận thưởng staking.

LRT hiện cũng đang được ứng dụng theo mô hình này. Ví dụ, ezETH của Renzo và eETH của Ether.fi được gửi vào các thị trường tiền số như Gearbox và Morpho, nơi người dùng có thể vay stablecoin hoặc tăng đòn bẩy đầu tư. Trên Pendle, LRT phân tách thành token gốc và token lợi suất, mở ra khả năng giao dịch phần thưởng restake tương lai hoặc xây dựng các chiến lược lợi nhuận cố định. Một số giao thức còn triển khai stablecoin bảo chứng hoàn toàn bằng tài sản LRT, tận dụng đặc trưng phần thưởng AVS để định giá và kiến tạo logic đổi trả trong dài hạn.

Những ứng dụng này thể hiện xu hướng lớn tại DeFi: biến tài sản staking thụ động thành công cụ tài chính sinh lời chủ động. Bằng cách khai thác nhiều lớp lợi suất và tăng khả năng kết hợp, cả LST lẫn LRT đang trở thành hạt nhân trong các danh mục đầu tư yield linh hoạt.

Nghiên cứu tình huống và ví dụ về giao thức

Pendle

Pendle nổi bật là nền tảng LRT-Fi hoạt động sôi nổi nhất. Người dùng có thể gửi LRT và tách thành hai loại tài sản: token gốc (PT) và token lợi suất (YT). PT thể hiện giá trị cơ sở của LRT, giao dịch như một trái phiếu không lãi, còn YT đại diện phần thưởng restake và phí AVS tương lai. Nhờ mô hình này, Pendle hỗ trợ các chiến lược nâng cao như canh tác lợi suất cố định, giao dịch phần thưởng đầu cơ hoặc phòng ngừa lợi suất.

Gearbox

Gearbox tích hợp LRT vào các tài khoản tín dụng đòn bẩy, cho phép người dùng farm phần thưởng bằng stablecoin vay mượn mà vẫn giữ vị thế với ETH đã restake. Ví dụ, người dùng gửi ezETH, vay USDC và đồng thời canh tác với cả hai loại tài sản, hình thành danh mục rủi ro cân bằng, kết hợp lợi nhuận từ staking, restaking và ưu đãi DeFi.

Prisma Finance

Prisma Finance xây dựng mô hình dùng LRT để phát hành stablecoin, tương tự như MakerDAO ứng dụng ETH hoặc LST làm tài sản bảo chứng cho DAI. Điều này mở rộng phạm vi ứng dụng LRT sang lĩnh vực stablecoin, cho phép tài sản đã restake đóng vai trò nền tảng tạo thanh khoản phi tập trung.

Các giao thức như Kelp DAO và Swell đã tích hợp quy trình DeFi bản địa ngay khi phát hành LRT, giúp người dùng tự động staking, restaking, triển khai token vào vault DeFi chọn lọc hoặc sản phẩm chỉ số, xây dựng quy trình tích lũy yield tối ưu hóa.

Chiến dịch “Mint • Spend • Earn” của Ether.fi mang lại trải nghiệm hướng đến người dùng cá nhân: phát hành thẻ chi tiêu bảo chứng bằng ETH đã restake và vẫn nhận đầy đủ phần thưởng staking, phần thưởng EigenLayer. Điều đó chứng minh LRT-Fi có thể mở rộng tới tài chính tiêu dùng, không chỉ giới hạn ở thị trường vốn.

Tích lũy phần thưởng và xu hướng mới của DeFi

Lý do cốt lõi tạo nên sức hút của LRT-Fi là khả năng tích lũy phần thưởng. Một vị thế LRT-Fi tiêu biểu đem lại cho người dùng phần thưởng staking từ Ethereum, ưu đãi AVS từ EigenLayer và các điểm thưởng, suất airdrop từ nhà phát hành LRT. Khi triển khai vào các giao thức DeFi, người dùng còn có thể nhận thêm lãi vay, phần thưởng gốc giao thức hoặc ưu đãi farm.

Hiệu ứng cộng gộp này giúp tối ưu mức sinh lời, đặc biệt tại các giao thức chồng thêm chiến dịch tích điểm hoặc hệ thống thưởng hồi tố trên nền các ưu đãi hiện hữu. Ví dụ, gửi ezETH lên Pendle, người dùng đồng thời nhận điểm Renzo, điểm Pendle, điểm EigenLayer và phí giao dịch.

Mô hình này mở ra xu hướng mới tại DeFi, nơi cộng đồng tập trung xây dựng chiến lược tối đa hóa lợi suất restake, các sản phẩm front-end ra đời để theo dõi phần thưởng đa token, còn mô hình rủi ro được phát triển xoay quanh các danh mục tổ hợp thay vì từng token đơn lẻ.

Tuy nhiên, tích lũy phần thưởng cũng kéo theo sự gia tăng độ phức tạp rủi ro. Người dùng phải đối mặt nhiều tầng rủi ro hợp đồng thông minh, thay đổi về quản trị giao thức, nguy cơ bị cắt giảm (slashing) đến từ AVS. Khả năng tối ưu hóa lợi nhuận tuỳ thuộc vào việc quản trị thanh khoản, kết hợp sản phẩm, kiểm soát biến động trên từng tầng một cách chặt chẽ.

Thanh khoản, rủi ro và những khoảng trống hạ tầng

Dù tăng trưởng mạnh mẽ, LRT-Fi vẫn là lĩnh vực sơ khai với nhiều hạn chế hạ tầng. Việc thanh khoản bị phân mảnh là hiện tượng phổ biến: mỗi LRT gắn với từng nhà phát hành, bộ validator riêng nên các thị trường thứ cấp thường kém sâu hơn so với LST truyền thống, hạn chế cơ hội giao dịch, làm phát sinh chênh lệch giá giữa các LRT tương đương.

Xây dựng, mô hình hóa rủi ro cũng là một thách thức. LRT đại diện cho mức tiếp xúc với restaking ủy quyền, chịu rủi ro cắt giảm từ các AVS trên EigenLayer. Đa số giao thức DeFi xem LRT là tài sản bảo chứng chất lượng cao, nhưng rất ít nơi có cơ chế ứng phó khi AVS gặp sự cố hoặc xảy ra sự kiện slashing. Điều này có thể dẫn tới rủi ro hệ thống nếu nhiều giao thức tích hợp cùng một LRT mà không phòng vệ trước các kịch bản sự cố hiếm gặp.

Khả năng tương tác giữa các nền tảng vẫn còn hạn chế. Hiện tại, LRT chỉ vận hành trên Ethereum mainnet; một số giao thức như Symbiotic thử nghiệm triển khai đa chuỗi, nhưng phần lớn hoạt động LRT-Fi vẫn còn phân mảnh. Việc chuyển LRT sang các blockchain khác hoặc rollup sẽ làm tăng độ phức tạp, liên quan đến phụ thuộc oracle, phân mảnh quản trị.

Cuối cùng, tính minh bạch về hành vi validator và chiến lược restake vẫn chưa rõ ràng. Dù các giao thức đã cung cấp dashboard, báo cáo lợi nhuận, người dùng thường chưa biết rõ vốn của mình đảm bảo cho AVS nào cũng như tất cả rủi ro liên đới. Việc chuẩn hóa báo cáo, xếp hạng validator, công khai thông tin AVS là yếu tố then chốt để đảm bảo phát triển lâu dài, bền vững cho lĩnh vực này.