Neal Stephenson: Từ bậc thầy khoa học viễn tưởng đến người dẫn đường của Web3

Khi Neal Stephenson lần đầu tiên tạo ra từ "Metaverse (vũ trụ ảo)" trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng "Snow Crash" vào năm 1992, ông không chỉ thiết lập tiêu chuẩn mới cho văn học khoa học viễn tưởng mà còn chỉ ra hướng đi cho sự phát triển công nghệ trong tương lai. Sự chú ý đến trải nghiệm đắm chìm và chi tiết trong tác phẩm của ông đã khắc họa một thế giới mà chúng ta đang tích cực xây dựng ngày nay: Thời đại Web3.

Ảnh hưởng của Stevenson không chỉ dừng lại ở văn học. Với sự nổi lên của công nghệ blockchain, ông đã mở rộng tầm nhìn của mình vào việc xây dựng thực tế của vũ trụ ảo, trở thành một người tham gia quan trọng trong lĩnh vực này. Bài viết này sẽ đi sâu vào cuộc đời, tác phẩm của "người sáng lập vũ trụ ảo" và mối liên hệ của ông với cơ sở hạ tầng vũ trụ ảo Lamina1, tiết lộ vị trí độc đáo của ông như một lãnh đạo tư tưởng trong sự tiến hóa công nghệ, cũng như vai trò dẫn dắt của ông đối với tương lai.

1. Hành trình trưởng thành của Stevenson

Stephenson sinh ra trong một gia đình học thuật, cha là giáo sư kỹ thuật, mẹ là nhà sinh hóa học, ông nội là nhà vật lý nổi tiếng. Bối cảnh gia đình như vậy đã khiến anh đắm chìm trong không khí khoa học và kỹ thuật từ khi còn nhỏ.

Trong thời niên thiếu, Stevenson đã thể hiện sự quan tâm kép đối với văn học và công nghệ. Anh đọc rất nhiều tiểu thuyết khoa học viễn tưởng, đồng thời cũng có sự quan tâm sâu sắc đến khoa học máy tính. Năm 1981, anh vào Đại học Boston học vật lý, sau đó chuyển sang chuyên ngành khoa học trái đất và hành tinh. Trong thời gian học đại học, anh cũng phát triển sự quan tâm sâu sắc đến lịch sử và ngôn ngữ học, những mối quan tâm này sau này đã được thể hiện đầy đủ trong các tác phẩm của anh.

Sau khi tốt nghiệp, Stephenson bắt đầu sự nghiệp nhưng vẫn giữ được đam mê sáng tác. Năm 1984, ông phát hành tác phẩm đầu tay "The Big U". Bốn năm sau, ông xuất bản "Mười Hai Cung Hoàng Đạo", một tiểu thuyết kinh dị về các nhà hoạt động môi trường chống lại ô nhiễm từ các doanh nghiệp. Năm 1992, Stephenson đã có bước đột phá với "Snow Crash", một tiểu thuyết cyberpunk nổi tiếng vì đã tạo ra khái niệm "metaverse". "Snow Crash" đã trở thành sách bán chạy và là tác phẩm không thể thiếu trong lĩnh vực kinh doanh và công nghệ ngày nay. Tiểu thuyết tiếp theo của ông "Thời đại Kim cương" tiếp tục khám phá ứng dụng của hệ thống thanh toán phân phối trong mạng lưới truyền thông toàn cầu và đã giành được giải Hugo và giải Locus.

Ngoài thành tựu văn học, Stevenson đã bắt đầu tham gia vào các dự án công nghệ thực tế từ đầu những năm 2000. Ông là một trong những thành viên sáng lập của công ty không gian Blue Origin của Jeff Bezos, đã có những đóng góp quan trọng trong việc đánh giá du lịch không gian và công nghệ đẩy. Sau năm 2007, ông đảm nhiệm vị trí nhà tương lai học chính của công ty thực tế tăng cường Magic Leap, dẫn dắt việc phát triển công nghệ AR cách mạng.

Sau khi rời khỏi Magic Leap vào năm 2020, Stevenson đã nhận được Epic MegaGrant để tài trợ cho một dự án sản xuất ảo dựa trên tiểu thuyết của ông "The Rise and Fall of D.O.D.O.". Vào tháng 6 năm 2021, ông và các đồng nghiệp đã phát hành một vở kịch âm thanh có tên "New Found Land: The Long Haul" dựa trên thế giới được phát triển bởi Magic Leap.

Với sự trỗi dậy của công nghệ blockchain, Stephenson đã mở rộng sự quan tâm của mình đến lĩnh vực mới nổi này. Ông tích cực tham gia vào việc phát triển cơ sở hạ tầng vũ trụ ảo Lamina1, nhằm giải quyết các vấn đề then chốt hiện tại của vũ trụ ảo và thúc đẩy sự phát triển của Web3. Lamina1 không chỉ là một dự án vũ trụ ảo, mà còn thể hiện tầm nhìn và sự khám phá của ông về kỷ nguyên thông tin trong tương lai.

2. Tổng quan về các tác phẩm chính của Stevenson

2.1 "Núi tuyết": Sự ra đời của vũ trụ ảo

Năm 1992, Stephenson đã xuất bản tác phẩm tiêu biểu "Cơn bão tuyết". Tiểu thuyết này không chỉ là một cột mốc trong văn học cyberpunk mà còn lần đầu tiên đưa ra khái niệm "vũ trụ ảo", dự đoán tương lai của thực tế ảo và thế giới mạng. Cuốn sách mô tả một thế giới ảo được tạo ra và tương tác bởi người dùng, khái niệm này sau đó đã được áp dụng rộng rãi trong các bộ phim như "Ma trận". Sự miêu tả của Stephenson về xã hội, công nghệ và văn hóa tương lai đã thiết lập tiêu chuẩn mới cho văn học khoa học viễn tưởng, ảnh hưởng sâu sắc đến các nhà sáng tạo và nhà phát triển công nghệ sau này.

2.2 "Cẩm nang mã hóa": Dự đoán cách mạng mã hóa

Cuốn sách "Bí mật mã" được xuất bản vào năm 1999 là một tác phẩm quan trọng khác của Stephenson. Tiểu thuyết này trải dài qua hai dòng thời gian, Thế chiến II và hiện đại, thông qua việc kể về những câu chuyện đan xen của mật mã học, khoa học máy tính và tài chính, đi sâu vào khám phá sự phát triển tương lai của công nghệ mã hóa. Nhiều ý tưởng trong cuốn sách, như tiền điện tử và công nghệ blockchain, đã được hiện thực hóa trong thế giới ngày nay. Thông qua cuốn tiểu thuyết này, Stephenson không chỉ thể hiện sự hiểu biết sâu sắc của ông về công nghệ và lịch sử, mà còn dự đoán sự xuất hiện của cuộc cách mạng tiền điện tử. Cuốn tiểu thuyết này có ảnh hưởng sâu rộng, và 14 năm sau khi xuất bản, nó đã giành được giải thưởng Prometheus Hall of Fame.

2.3 "Thời đại kim cương": Khám phá công nghệ nano

Tiểu thuyết "Thời đại Kim cương" được xuất bản năm 1995 tiếp tục thể hiện sự thấu hiểu của Stephenson về công nghệ tương lai. Tiểu thuyết này tập trung vào một thiết bị có tên gọi "sách giáo dục tương tác", khám phá ứng dụng của công nghệ nano trong giáo dục và xã hội. "Thời đại Kim cương" không chỉ là một tiểu thuyết khoa học viễn tưởng hấp dẫn mà còn giành được Giải Hugo và Giải Locus nhờ vào cốt truyện phức tạp và những chỉ trích xã hội sâu sắc, từ đó khẳng định vị thế của Stephenson trong văn học khoa học viễn tưởng.

2.4 "Chu kỳ Baroque": Bản giao hưởng của lịch sử và khoa học

Từ năm 2003, Stephenson đã bước vào đỉnh cao sáng tác của mình. Ông đã phát hành bộ ba "Vòng tròn Baroque", lấy bối cảnh từ thế kỷ 17 và 18, có thể coi là phần tiền truyện của "Cuốn sách mã hóa". Bộ này bao gồm ba phần: "Thủy ngân", "Hỗn loạn" và "Hệ thống thế giới", tổng cộng là tám cuốn sách. Stephenson thông qua việc kết hợp lịch sử và khoa học viễn tưởng, kể về những cuộc phiêu lưu của người châu Âu trong thời kỳ đó. Trong bộ này, mật mã học và tiền tệ học chiếm vị trí quan trọng. "Hệ thống thế giới" đã giành giải thưởng Prometheus vào năm 2005.

2.5 "Mạng Vô": Sự va chạm giữa thế giới ảo và thực

Tiểu thuyết "Netwatch" năm 2011 là một tác phẩm đầy hành động và bí ẩn, kể về một câu chuyện phức tạp vượt qua thế giới ảo và thực tế. Các nhân vật trong tiểu thuyết không chỉ mạo hiểm trong thế giới thực mà còn tham gia vào những cuộc đối đầu gay gắt trong một trò chơi trực tuyến nhiều người chơi. Thông qua tác phẩm này, Stephenson khám phá ảnh hưởng của thế giới ảo đối với cuộc sống thực, thể hiện sự hiểu biết sâu sắc của ông về công nghệ và tương tác xã hội.

2.6 "Thế Giới Bảy Tầng": Khám Phá Không Gian và Tương Lai của Nhân Loại

Tiểu thuyết "Thế giới bảy tầng" năm 2015 của Stephenson là một tưởng tượng vĩ đại về sự khám phá không gian và tương lai của nhân loại. Tiểu thuyết mô tả cách thức nhân loại trốn thoát vào không gian khi phải đối mặt với thảm họa toàn cầu, và câu chuyện về sự trở lại Trái Đất sau hàng ngàn năm. Qua việc miêu tả chính xác các chi tiết khoa học và công nghệ, Stephenson thể hiện sự quan tâm sâu sắc và kiến thức phong phú của ông về sự khám phá không gian. Tác phẩm này đã thu hút sự chú ý của ngành công nghiệp điện ảnh và sau đó được chuyển thể thành phim, dự kiến phát hành vào năm 2025.

Là một nhà văn khoa học viễn tưởng, tác phẩm của Stephenson bao gồm nhiều yếu tố như khoa học viễn tưởng, hồi hộp, và trinh thám, đã nhận được sự công nhận từ nhiều giải thưởng quốc tế. Sáng tác của ông nổi bật với trí tưởng tượng phong phú và triết lý sâu sắc, nội dung phong phú và đầy trí tuệ. Tác phẩm của ông đề cập đến nhiều chủ đề khác nhau, đã đạt được những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực khoa học viễn tưởng và được độc giả cũng như các nhà phê bình đánh giá cao. Tác phẩm của ông không chỉ thu hút sự chú ý của giới văn học mà còn nhiều lần được chuyển thể thành các tác phẩm điện ảnh. Không ngoa khi nói rằng Stephenson đã trở thành một ngôi sao sáng trong nền văn học đương đại.

3. Vượt qua ranh giới: Sự giao thoa giữa Stevenson và Web3

Stephenson không chỉ để lại dấu ấn sâu sắc trong văn học khoa học viễn tưởng, mà còn tích cực tham gia vào việc xây dựng thực tế của thế giới metaverse. 30 năm trước, ông đã tạo ra từ "metaverse" trong cuốn sách "Snow Crash", và hiện nay, ông đang hợp tác với chuyên gia tiền điện tử Peter Vessenes để biến tầm nhìn này thành hiện thực.

3.1 Dự đoán tương lai: Từ "Bí mật mật mã" đến Web3

Stephenson đã thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về công nghệ mã hóa và hệ thống phân tán trong cuốn "Bí kíp Mã hóa" vào năm 1999. Cuốn sách mô tả chi tiết ứng dụng của mật mã học và an ninh thông tin, báo hiệu sự trỗi dậy của tiền mã hóa và công nghệ blockchain hiện đại.

Tầm nhìn của Web3 nhằm phá vỡ "vườn tường" hoặc đảo dữ liệu, cho phép người dùng hoàn toàn kiểm soát trải nghiệm số của họ và có thể chuyển đổi giữa các thế giới ảo khác nhau một cách liền mạch. Mặc dù hầu hết các nền tảng đều được xây dựng trên Ethereum, nhưng các nền tảng khác cũng đang tìm kiếm các chiến lược thay thế để tận dụng công nghệ blockchain thúc đẩy tầm nhìn của họ.

Web3 mà Stevenson tưởng tượng sẽ là một hệ sinh thái có thể tương tác, công bằng với nghệ sĩ và người sáng tạo, và có thể truy cập cho tất cả mọi người. Tầm nhìn rộng lớn này đã khiến Lamina1 trở nên nổi bật trong ngành.

Thuật ngữ "metaverse" ban đầu khiến người ta liên tưởng đến một không gian duy nhất, nơi mà người dùng có thể đăng nhập và trải nghiệm một thế giới ảo mạnh mẽ. Nhưng trong thực tế, ít nhất là hiện tại, metaverse là một tập hợp các không gian, dù là tập trung hay phân tán, mà người dùng truy cập vào những trải nghiệm metaverse khác nhau. Những không gian này tách biệt nhau và thiếu khả năng tương tác.

Thế giới ảo và metaverse đang phát triển nhanh chóng, nhưng các dự án metaverse đều là hệ thống khép kín và không mở cửa. Mục tiêu của Web3 nên là xây dựng một "metaverse mở", tức là một không gian có thể tương tác giữa tất cả hoặc ít nhất là hầu hết các nền tảng.

3.2 Lamina1: Khám phá tiên phong của vũ trụ mở

Lamina1 là một hệ sinh thái blockchain lớp một, tập trung vào việc cung cấp cơ sở hạ tầng để các nhà phát triển Web3 xây dựng "vũ trụ mở".

Lamina1 được thành lập vào tháng 6 năm 2022 bởi Stevenson và những người tham gia tiền điện tử sớm, nhà đầu tư mạo hiểm Web3 dày dạn kinh nghiệm Peter Vessenes. Trong hai năm qua, Lamina1 đã phát triển các giải pháp nâng cao việc tạo ra và phát triển nội dung metaverse. Hiện tại, Lamina1 đã ra mắt betanet và Hub của mình, cho phép các nhà sáng tạo thiết kế các khối xây dựng cho metaverse mở trong tương lai.

Lamina1 đã đạt được những tiến bộ đáng kể, với gần 50.000 người tham gia vào giai đoạn Testnet và Betanet của nó. Những giai đoạn ban đầu này đã đặt nền tảng cho các chức năng quan trọng, chẳng hạn như giải pháp lưu trữ tài sản phân tán, công cụ xây dựng thế giới thân thiện với người dùng, động cơ trò chơi và SDK mạng, trải nghiệm người dùng tiêu dùng và máy chủ thế giới đơn giản cho trải nghiệm trò chơi nhiều người chơi. Lamina1 cũng áp dụng kiến trúc subnet độc đáo để thực hiện trải nghiệm danh tính, tài sản và người sáng tạo.

3.3 Công nghệ chính của Lamina1

Lamina1 cam kết giải quyết những thách thức cốt lõi của hạ tầng metaverse hiện tại, bao gồm khả năng mở rộng, tính tương tác và tính bảo mật:

• Khả năng mở rộng: Lamina1 đã cải thiện cơ chế đồng thuận và công nghệ phân đoạn, nâng cao đáng kể khả năng xử lý giao dịch của blockchain, tạo ra nền tảng vững chắc cho việc xây dựng các ứng dụng metaverse quy mô lớn.

• Tính tương tác: Lamina1 cam kết đạt được kết nối liền mạch giữa các mạng blockchain khác nhau, thúc đẩy sự tự do lưu thông dữ liệu và tài sản xuyên chuỗi, xây dựng một hệ sinh thái blockchain kết nối.

• An toàn: Lamina1 áp dụng công nghệ mật mã tiên tiến và các giao thức bảo mật, đảm bảo khả năng chống tấn công của mạng và tính riêng tư của dữ liệu.

• Metaverse dưới dạng dịch vụ (MaaS): Lamina1 cung cấp metaverse dưới dạng dịch vụ, hỗ trợ việc tạo dựng và vận hành thế giới ảo. Bằng cách cung cấp một loạt các dịch vụ và công cụ phân tán, Lamina1 giúp các nhà sáng tạo dễ dàng xây dựng và quản lý thế giới ảo, đồng thời thực hiện giao dịch và tương tác với tài sản ảo.

4. Tầm nhìn của Lamina1

Mục tiêu của Lamina1 là tạo ra một "vũ trụ mở" thực sự, thông qua việc cung cấp cơ sở hạ tầng công nghệ mạnh mẽ.