Gã khổng lồ giao dịch định lượng Jane Street bị phạt 580 triệu USD vì thao túng hệ thống, điều này có cảnh báo gì cho ngành mã hóa?
Vào tháng 7 năm 2025, thị trường tài chính toàn cầu đã bị rung chuyển bởi một tin tức lớn. Tổ chức giao dịch định lượng hàng đầu Jane Street đã bị Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Ấn Độ (SEBI) phạt kỷ lục 48,43 tỷ rupee (khoảng 5,8 triệu đô la) vì thao túng chỉ số một cách hệ thống trên thị trường Ấn Độ, và bị cấm tham gia thị trường tạm thời. Tâm điểm của sự kiện này là một báo cáo điều tra tạm thời của SEBI dài 105 trang, tiết lộ chi tiết cách mà những "người chơi" công nghệ hàng đầu đã lợi dụng sự không đối xứng của cấu trúc thị trường để thu lợi.
Đây không chỉ là một sự kiện phạt tiền khổng lồ, mà còn là một lời cảnh báo sâu sắc đối với tất cả các tổ chức giao dịch phụ thuộc vào thuật toán phức tạp và lợi thế công nghệ, đặc biệt là các tổ chức tài sản ảo nằm trong "vùng xám" của quy định. Khi các chiến lược định lượng cực đoan xảy ra xung đột cơ bản với công bằng thị trường và ý định quản lý, lợi thế công nghệ sẽ không còn là "bùa hộ mệnh", mà có thể trở thành "bằng chứng phạm tội" chống lại chính mình.
Phần 1: "Cơn bão hoàn hảo" phục hồi - Jane Street đã dệt nên mạng lưới thao túng như thế nào?
Để hiểu tác động sâu rộng của vụ án này, trước tiên phải làm rõ cách thức thao túng mà Jane Street bị cáo buộc. Đây không phải là một lỗi kỹ thuật đơn lẻ hoặc một sai lệch chiến lược tình cờ, mà là một bộ phương pháp "bạch thủy" được thiết kế công phu, thực hiện có hệ thống, quy mô lớn và có tính ẩn giấu cao. Báo cáo của SEBI đã tiết lộ chi tiết hai chiến lược cốt lõi của nó.
Phân tích chiến lược cốt lõi: Cơ chế hoạt động của hai "âm mưu" lớn
Theo cuộc điều tra của SEBI, Jane Street chủ yếu áp dụng hai chiến lược liên quan đến nhau, thường xuyên diễn ra vào ngày đáo hạn của nhiều quyền chọn BANKNIFTY và NIFTY, với cốt lõi là tận dụng sự chênh lệch thanh khoản và cơ chế truyền giá giữa các thị trường khác nhau để kiếm lợi nhuận.
Chiến lược 1: "Thao túng chỉ số trong ngày" (Thao tác chỉ số trong ngày)
Chiến lược này được chia thành hai giai đoạn rõ ràng, giống như một vở kịch được dàn dựng công phu, nhằm tạo ra ảo giác thị trường và cuối cùng thu hoạch.
Giai đoạn đầu tiên (sáng/Patch I): Tạo ra sự thịnh vượng giả tạo, dụ địch xâm nhập sâu.
Hành vi: Thông qua thực thể địa phương đã đăng ký tại Ấn Độ (JSI Investments Private Limited), đầu tư hàng tỷ rupee vào thị trường giao ngay (Cash) và hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu (Stock Futures) có tính thanh khoản tương đối thấp, mua vào số lượng lớn và một cách quyết liệt các cổ phiếu thành phần quan trọng của chỉ số BANKNIFTY, như HDFC Bank, ICICI Bank, v.v.
Phương pháp: Hành vi giao dịch của họ rất quyết liệt. Báo cáo cho thấy, đơn đặt hàng của Jane Street thường cao hơn giá giao dịch mới nhất trên thị trường (LTP), chủ động "đẩy lên" hoặc mạnh mẽ "hỗ trợ" giá cổ phiếu thành phần, từ đó trực tiếp kéo tăng chỉ số BANKNIFTY. Trong một số thời điểm, khối lượng giao dịch của họ thậm chí chiếm từ 15% đến 25% tổng khối lượng giao dịch của các cổ phiếu riêng lẻ, tạo thành sức mạnh đủ để dẫn dắt giá.
Mục đích: Mục đích duy nhất của hành động này là tạo ra ảo giác rằng chỉ số đang phục hồi mạnh mẽ hoặc ổn định. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường quyền chọn có tính thanh khoản rất cao, dẫn đến việc giá quyền chọn mua (Call Options) bị đẩy lên một cách không tự nhiên, trong khi giá quyền chọn bán (Put Options) thì bị ép xuống tương ứng.
Hợp tác hành động: Trong khi tạo ra "tiếng ồn" trên thị trường giao ngay, các chủ thể FPI ở nước ngoài của Jane Street (như Jane Street Singapore Pte. Ltd.) thì âm thầm hành động trên thị trường quyền chọn. Họ tận dụng giá quyền chọn bị bóp méo, mua vào số lượng lớn quyền chọn bán với chi phí rất thấp, và bán ra quyền chọn mua với giá cao hơn mức thực tế, qua đó xây dựng được một vị thế bán khống quy mô lớn. Báo cáo SEBI chỉ ra rằng giá trị danh nghĩa (tương đương tiền mặt) của vị thế quyền chọn của họ gấp nhiều lần số tiền mà họ đã đầu tư trên thị trường giao ngay/thị trường tương lai, ví dụ vào ngày 17 tháng 1, tỷ lệ đòn bẩy này lên tới 7,3 lần.
Giai đoạn thứ hai (buổi chiều/Patch II): thu hoạch ngược, đạt lợi nhuận.
Hành vi: Trong phiên giao dịch buổi chiều, đặc biệt là gần giờ đóng cửa, các thực thể địa phương của Jane Street sẽ quay 180 độ, một cách hệ thống và quyết liệt bán ra toàn bộ vị thế đã mua vào trong buổi sáng, đôi khi thậm chí còn bán thêm.
Phương pháp: Ngược lại với buổi sáng, giá bán của nó thường thấp hơn LTP thị trường, chủ động "kiềm chế" giá cổ phiếu thành phần, dẫn đến chỉ số BANKNIFTY giảm nhanh.
Vòng khép kín lợi nhuận: Sự sụt giảm mạnh của chỉ số đã làm cho giá trị của quyền chọn bán (Put) khổng lồ được thiết lập vào buổi sáng tăng vọt, trong khi giá trị của quyền chọn mua (Call) giảm xuống còn 0. Cuối cùng, khoản lợi nhuận khổng lồ kiếm được trên thị trường quyền chọn đã vượt xa khoản lỗ xác định gây ra bởi việc "mua cao bán thấp" trên thị trường giao ngay/ hợp đồng tương lai. Mô hình này tạo thành một vòng khép kín lợi nhuận hoàn hảo.
Đây là một phương pháp thao túng trực tiếp hơn, chủ yếu tập trung vào giai đoạn cuối cùng của ngày giao dịch, đặc biệt là trong khoảng thời gian thanh toán hợp đồng quyền chọn.
'Extended marking the close' đề cập đến một hành vi giao dịch thao túng, tức là các thực thể trong khoảnh khắc cuối cùng của thời gian giao dịch, thông qua việc đặt nhiều lệnh mua hoặc bán, với ý định ảnh hưởng đến giá đóng cửa của chứng khoán hoặc chỉ số, từ đó thu lợi từ các vị thế phái sinh mà họ nắm giữ.
Vào một số ngày giao dịch, Jane Street không áp dụng mô hình "mua vào-bán ra" trong suốt cả ngày, mà vào sau 14:30, khi họ nắm giữ một lượng lớn các vị thế quyền chọn sắp hết hạn, họ bất ngờ thực hiện giao dịch một chiều quy mô lớn (mua vào hoặc bán ra) trên thị trường giao ngay và hợp đồng tương lai, nhằm đẩy giá thanh toán cuối cùng của chỉ số theo hướng có lợi cho họ.
Bằng chứng và dữ liệu quan trọng
Cáo buộc của SEBI không phải là vô căn cứ, mà được xây dựng dựa trên một lượng lớn dữ liệu giao dịch và phân tích định lượng nghiêm ngặt.
Quy mô và độ tập trung:
Báo cáo sử dụng các bảng chi tiết (như Bảng 7, 8, 16, 17) để trình bày tỷ lệ khối lượng giao dịch đáng kinh ngạc của Jane Street trong các khoảng thời gian cụ thể. Ví dụ, vào sáng ngày 17 tháng 1 năm 2024, khối lượng giao dịch mua của họ trên thị trường ICICIBANK chiếm 23,33% tổng khối lượng giao dịch mua của toàn thị trường. Sức mạnh thị trường này là điều kiện tiên quyết để họ có thể ảnh hưởng đến giá.
Phân tích ảnh hưởng giá (Phân tích ảnh hưởng LTP):
Đây là một điểm nổi bật trong báo cáo SEBI. Cơ quan quản lý không chỉ phân tích khối lượng giao dịch mà còn đánh giá "ý định" giao dịch của nó thông qua phân tích ảnh hưởng LTP. Phân tích cho thấy, trong giai đoạn tăng giá, giao dịch của Jane Street đã tạo ra ảnh hưởng tích cực lớn đến chỉ số; trong khi ở giai đoạn giảm giá, nó lại tạo ra ảnh hưởng tiêu cực lớn. Điều này mạnh mẽ bác bỏ bất kỳ biện minh nào có thể được đưa ra như "giao dịch bình thường" hoặc "cung cấp thanh khoản", chứng minh rằng hành vi của họ có mục đích rõ ràng là "thúc đẩy" hoặc "đè nén" thị trường.
Hợp tác giữa các thực thể và tránh sự quản lý:
SEBI đã chỉ rõ rằng, Jane Street đã khéo léo tránh khỏi những hạn chế về giao dịch trong ngày của một FPI bằng cách sử dụng tổ hợp giữa thực thể địa phương ở Ấn Độ (JSI Investments) và thực thể FPI nước ngoài. Thực thể địa phương chịu trách nhiệm thực hiện các giao dịch đảo chiều trong ngày với tần suất cao trên thị trường giao ngay (mua rồi bán lại), trong khi thực thể FPI thì nắm giữ và hưởng lợi từ các vị thế quyền chọn khổng lồ. Mô hình thao túng phối hợp "bên trái đánh bên phải" này cho thấy tính toán và hệ thống trong hành vi của họ.
Phần thứ hai: "Tấm lưới" quản lý - Logic xử phạt của SEBI và những cảnh báo cốt lõi
Đối mặt với các chiến lược giao dịch phức tạp và có hàm lượng kỹ thuật cao như Jane Street, quyết định xử phạt của SEBI không rơi vào việc khám phá vô tận về "hộp đen" của thuật toán mà thay vào đó, tập trung vào bản chất hành vi và sự phá hủy tính công bằng của thị trường. Logic quản lý phản ánh đằng sau điều này đã tạo ra một cảnh báo mạnh mẽ đối với tất cả các tổ chức giao dịch dựa trên công nghệ, đặc biệt là những người tham gia trong lĩnh vực tài sản ảo.
Logic xử phạt của SEBI: định tính từ "hành vi" chứ không phải "kết quả"
Vũ khí pháp lý cốt lõi của SEBI là Quy định Cấm Hành vi Lừa đảo và Giao dịch Không Công bằng (PFUTP Regulations). Logic xử phạt của nó không dựa trên "Jane Street kiếm tiền", mà dựa trên "Cách Jane Street kiếm tiền là sai trái".
Căn cứ định tính quan trọng như sau:
Tạo ra hình ảnh thị trường giả mạo hoặc gây hiểu lầm (Quy định 4(2)(a)): SEBI cho rằng, Jane Street thông qua hành vi giao dịch quy mô lớn và cường độ cao của mình, đã nhân tạo ra sự biến động của chỉ số, điều này đã truyền tải tín hiệu giá giả đến thị trường, gây hiểu lầm cho những người tham gia khác (đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân dựa vào tín hiệu giá để ra quyết định). Hành vi này tự bản thân đã cấu thành sự bóp méo mối quan hệ cung cầu thực sự của thị trường.
Thao túng giá chứng khoán và giá chuẩn (Quy định 4(2)(e)): Báo cáo rõ ràng chỉ ra rằng hành vi của Jane Street có mục đích trực tiếp là ảnh hưởng đến chỉ số BANKNIFTY - một giá chuẩn quan trọng trên thị trường. Tất cả các hoạt động của họ trên thị trường giao ngay và tương lai đều nhằm mục đích làm cho giá chuẩn này di chuyển theo hướng có lợi cho vị thế phái sinh của họ. Điều này được coi là thao túng giá điển hình.
Thiếu tính hợp lý kinh tế độc lập: Đây là "đòn quyết định" trong lập luận của SEBI. Cơ quan quản lý chỉ ra rằng, các giao dịch đảo chiều mua cao bán thấp trong ngày của Jane Street trên thị trường giao ngay/ hợp đồng tương lai, từ góc độ kinh doanh đơn lẻ, chắc chắn sẽ dẫn đến thua lỗ. Dữ liệu báo cáo cho thấy, trong 15 ngày giao dịch của "thao túng chỉ số trong ngày", họ đã lỗ tổng cộng 1.997 crore rupee trên thị trường giao ngay/ hợp đồng tương lai. Hành vi "thua lỗ cố ý" này chính là minh chứng cho thấy các giao dịch này không nhằm mục đích đầu tư hoặc chênh lệch giá bình thường, mà là như một "chi phí" hoặc "công cụ", phục vụ cho mục đích thao túng để thu được lợi nhuận lớn hơn trên thị trường quyền chọn.
Cảnh báo cốt lõi: Trung lập về công nghệ, nhưng người sử dụng công nghệ có lập trường
Cảnh báo sâu sắc nhất của vụ án này là nó vạch ra một ranh giới rõ ràng:
Trong bối cảnh quy định ngày càng tinh vi và nguyên tắc hóa ngày nay, lợi thế thuần túy về công nghệ và toán học, nếu thiếu sự tôn trọng đối với tính công bằng của thị trường và ý định quản lý, có thể chạm đến ranh giới pháp lý bất cứ lúc nào.
Ranh giới của lợi thế công nghệ: Jane Street chắc chắn sở hữu các thuật toán hàng đầu thế giới, hệ thống thực hiện độ trễ thấp và khả năng quản lý rủi ro xuất sắc. Tuy nhiên, khi khả năng này được sử dụng để một cách có hệ thống tạo ra sự bất đối xứng thông tin và phá hủy chức năng phát hiện giá của thị trường, nó đã biến từ "công cụ nâng cao hiệu quả" thành "vũ khí thực hiện thao túng". Công nghệ bản thân là trung lập, nhưng cách thức và ý định ứng dụng của nó quyết định tính hợp pháp của hành vi đó.
"Nguyên tắc là cơ bản" của mô hình quản lý mới: Các cơ quan quản lý toàn cầu, bao gồm SEBI, SEC, đang ngày càng chuyển từ mô hình "dựa trên quy tắc" (rule-based) sang mô hình "dựa trên nguyên tắc" (principle-based). Điều này có nghĩa là, ngay cả khi một chiến lược giao dịch phức tạp không vi phạm một quy định cụ thể nào, nhưng nếu thiết kế tổng thể và kết quả cuối cùng của nó đi ngược lại với các nguyên tắc cơ bản của thị trường như "công bằng, công bằng, minh bạch", thì có thể bị coi là thao túng. Các nhà quản lý sẽ đặt ra một câu hỏi cơ bản: "Hành vi của bạn, ngoài việc làm tổn hại lợi ích của người khác để thu lợi cho bản thân, có lợi gì cho thị trường?" Nếu câu trả lời là phủ định, thì rủi ro sẽ rất cao.
Phớt lờ cảnh báo "kiêu ngạo": chất xúc tác cho hình phạt nặng
SEBI trong báo cáo đã nhấn mạnh một tình tiết tăng nặng: vào tháng 2 năm 2025, Sở Giao dịch Chứng khoán Quốc gia Ấn Độ (NSE) đã gửi một thư cảnh báo rõ ràng đến Jane Street theo chỉ thị của SEBI, yêu cầu họ ngừng các mô hình giao dịch đáng ngờ. Tuy nhiên, cuộc điều tra cho thấy, Jane Street vẫn tiếp tục áp dụng cách thức "thao túng giá đóng cửa" để thao túng chỉ số NIFTY vào tháng 5 tiếp theo.
Hành vi này được SEBI coi là sự coi thường công khai đối với quyền lực quản lý và "không trung thực" (not a good faith actor). Đây không chỉ là một trong những lý do khiến họ bị phạt số tiền khổng lồ, mà còn là một yếu tố quan trọng thúc đẩy SEBI thực hiện biện pháp tạm thời nghiêm khắc "cấm tham gia thị trường". Điều này đã dạy cho tất cả các nhà tham gia thị trường một bài học: giao tiếp và cam kết với cơ quan quản lý phải được xem trọng, bất kỳ hình thức nào của tâm lý may rủi và thái độ kiêu ngạo đều có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng hơn.
Phần ba: Dưới sự sụp đổ, không có một bông tuyết nào là vô tội - Phân tích ảnh hưởng của thị trường và độ rộng của các nạn nhân
Bóng dáng của vụ án Jane Street
Xem bản gốc
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
8 thích
Phần thưởng
8
2
Chia sẻ
Bình luận
0/400
liquiditea_sipper
· 11giờ trước
Chơi hoa như vậy thì cũng bị bắt thôi.
Xem bản gốcTrả lời0
ProposalManiac
· 11giờ trước
Buồn cười thật, ngay cả một top sàn giao dịch như js cũng làm ra trò này, thị trường số chẳng phải càng hỗn loạn hơn sao?
Sự kiện phạt nặng của Jane Street tiết lộ rủi ro thao túng giao dịch định lượng, cảnh báo ngành mã hóa.
Gã khổng lồ giao dịch định lượng Jane Street bị phạt 580 triệu USD vì thao túng hệ thống, điều này có cảnh báo gì cho ngành mã hóa?
Vào tháng 7 năm 2025, thị trường tài chính toàn cầu đã bị rung chuyển bởi một tin tức lớn. Tổ chức giao dịch định lượng hàng đầu Jane Street đã bị Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Ấn Độ (SEBI) phạt kỷ lục 48,43 tỷ rupee (khoảng 5,8 triệu đô la) vì thao túng chỉ số một cách hệ thống trên thị trường Ấn Độ, và bị cấm tham gia thị trường tạm thời. Tâm điểm của sự kiện này là một báo cáo điều tra tạm thời của SEBI dài 105 trang, tiết lộ chi tiết cách mà những "người chơi" công nghệ hàng đầu đã lợi dụng sự không đối xứng của cấu trúc thị trường để thu lợi.
Đây không chỉ là một sự kiện phạt tiền khổng lồ, mà còn là một lời cảnh báo sâu sắc đối với tất cả các tổ chức giao dịch phụ thuộc vào thuật toán phức tạp và lợi thế công nghệ, đặc biệt là các tổ chức tài sản ảo nằm trong "vùng xám" của quy định. Khi các chiến lược định lượng cực đoan xảy ra xung đột cơ bản với công bằng thị trường và ý định quản lý, lợi thế công nghệ sẽ không còn là "bùa hộ mệnh", mà có thể trở thành "bằng chứng phạm tội" chống lại chính mình.
Phần 1: "Cơn bão hoàn hảo" phục hồi - Jane Street đã dệt nên mạng lưới thao túng như thế nào?
Để hiểu tác động sâu rộng của vụ án này, trước tiên phải làm rõ cách thức thao túng mà Jane Street bị cáo buộc. Đây không phải là một lỗi kỹ thuật đơn lẻ hoặc một sai lệch chiến lược tình cờ, mà là một bộ phương pháp "bạch thủy" được thiết kế công phu, thực hiện có hệ thống, quy mô lớn và có tính ẩn giấu cao. Báo cáo của SEBI đã tiết lộ chi tiết hai chiến lược cốt lõi của nó.
Phân tích chiến lược cốt lõi: Cơ chế hoạt động của hai "âm mưu" lớn
Theo cuộc điều tra của SEBI, Jane Street chủ yếu áp dụng hai chiến lược liên quan đến nhau, thường xuyên diễn ra vào ngày đáo hạn của nhiều quyền chọn BANKNIFTY và NIFTY, với cốt lõi là tận dụng sự chênh lệch thanh khoản và cơ chế truyền giá giữa các thị trường khác nhau để kiếm lợi nhuận.
Chiến lược 1: "Thao túng chỉ số trong ngày" (Thao tác chỉ số trong ngày)
Chiến lược này được chia thành hai giai đoạn rõ ràng, giống như một vở kịch được dàn dựng công phu, nhằm tạo ra ảo giác thị trường và cuối cùng thu hoạch.
Giai đoạn đầu tiên (sáng/Patch I): Tạo ra sự thịnh vượng giả tạo, dụ địch xâm nhập sâu.
Hành vi: Thông qua thực thể địa phương đã đăng ký tại Ấn Độ (JSI Investments Private Limited), đầu tư hàng tỷ rupee vào thị trường giao ngay (Cash) và hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu (Stock Futures) có tính thanh khoản tương đối thấp, mua vào số lượng lớn và một cách quyết liệt các cổ phiếu thành phần quan trọng của chỉ số BANKNIFTY, như HDFC Bank, ICICI Bank, v.v.
Phương pháp: Hành vi giao dịch của họ rất quyết liệt. Báo cáo cho thấy, đơn đặt hàng của Jane Street thường cao hơn giá giao dịch mới nhất trên thị trường (LTP), chủ động "đẩy lên" hoặc mạnh mẽ "hỗ trợ" giá cổ phiếu thành phần, từ đó trực tiếp kéo tăng chỉ số BANKNIFTY. Trong một số thời điểm, khối lượng giao dịch của họ thậm chí chiếm từ 15% đến 25% tổng khối lượng giao dịch của các cổ phiếu riêng lẻ, tạo thành sức mạnh đủ để dẫn dắt giá.
Mục đích: Mục đích duy nhất của hành động này là tạo ra ảo giác rằng chỉ số đang phục hồi mạnh mẽ hoặc ổn định. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường quyền chọn có tính thanh khoản rất cao, dẫn đến việc giá quyền chọn mua (Call Options) bị đẩy lên một cách không tự nhiên, trong khi giá quyền chọn bán (Put Options) thì bị ép xuống tương ứng.
Hợp tác hành động: Trong khi tạo ra "tiếng ồn" trên thị trường giao ngay, các chủ thể FPI ở nước ngoài của Jane Street (như Jane Street Singapore Pte. Ltd.) thì âm thầm hành động trên thị trường quyền chọn. Họ tận dụng giá quyền chọn bị bóp méo, mua vào số lượng lớn quyền chọn bán với chi phí rất thấp, và bán ra quyền chọn mua với giá cao hơn mức thực tế, qua đó xây dựng được một vị thế bán khống quy mô lớn. Báo cáo SEBI chỉ ra rằng giá trị danh nghĩa (tương đương tiền mặt) của vị thế quyền chọn của họ gấp nhiều lần số tiền mà họ đã đầu tư trên thị trường giao ngay/thị trường tương lai, ví dụ vào ngày 17 tháng 1, tỷ lệ đòn bẩy này lên tới 7,3 lần.
Giai đoạn thứ hai (buổi chiều/Patch II): thu hoạch ngược, đạt lợi nhuận.
Hành vi: Trong phiên giao dịch buổi chiều, đặc biệt là gần giờ đóng cửa, các thực thể địa phương của Jane Street sẽ quay 180 độ, một cách hệ thống và quyết liệt bán ra toàn bộ vị thế đã mua vào trong buổi sáng, đôi khi thậm chí còn bán thêm.
Phương pháp: Ngược lại với buổi sáng, giá bán của nó thường thấp hơn LTP thị trường, chủ động "kiềm chế" giá cổ phiếu thành phần, dẫn đến chỉ số BANKNIFTY giảm nhanh.
Vòng khép kín lợi nhuận: Sự sụt giảm mạnh của chỉ số đã làm cho giá trị của quyền chọn bán (Put) khổng lồ được thiết lập vào buổi sáng tăng vọt, trong khi giá trị của quyền chọn mua (Call) giảm xuống còn 0. Cuối cùng, khoản lợi nhuận khổng lồ kiếm được trên thị trường quyền chọn đã vượt xa khoản lỗ xác định gây ra bởi việc "mua cao bán thấp" trên thị trường giao ngay/ hợp đồng tương lai. Mô hình này tạo thành một vòng khép kín lợi nhuận hoàn hảo.
Chiến lược hai: " thao túng giá đóng cửa " (Đánh dấu mở rộng giá đóng cửa)
Đây là một phương pháp thao túng trực tiếp hơn, chủ yếu tập trung vào giai đoạn cuối cùng của ngày giao dịch, đặc biệt là trong khoảng thời gian thanh toán hợp đồng quyền chọn.
'Extended marking the close' đề cập đến một hành vi giao dịch thao túng, tức là các thực thể trong khoảnh khắc cuối cùng của thời gian giao dịch, thông qua việc đặt nhiều lệnh mua hoặc bán, với ý định ảnh hưởng đến giá đóng cửa của chứng khoán hoặc chỉ số, từ đó thu lợi từ các vị thế phái sinh mà họ nắm giữ.
Vào một số ngày giao dịch, Jane Street không áp dụng mô hình "mua vào-bán ra" trong suốt cả ngày, mà vào sau 14:30, khi họ nắm giữ một lượng lớn các vị thế quyền chọn sắp hết hạn, họ bất ngờ thực hiện giao dịch một chiều quy mô lớn (mua vào hoặc bán ra) trên thị trường giao ngay và hợp đồng tương lai, nhằm đẩy giá thanh toán cuối cùng của chỉ số theo hướng có lợi cho họ.
Bằng chứng và dữ liệu quan trọng
Cáo buộc của SEBI không phải là vô căn cứ, mà được xây dựng dựa trên một lượng lớn dữ liệu giao dịch và phân tích định lượng nghiêm ngặt.
Quy mô và độ tập trung: Báo cáo sử dụng các bảng chi tiết (như Bảng 7, 8, 16, 17) để trình bày tỷ lệ khối lượng giao dịch đáng kinh ngạc của Jane Street trong các khoảng thời gian cụ thể. Ví dụ, vào sáng ngày 17 tháng 1 năm 2024, khối lượng giao dịch mua của họ trên thị trường ICICIBANK chiếm 23,33% tổng khối lượng giao dịch mua của toàn thị trường. Sức mạnh thị trường này là điều kiện tiên quyết để họ có thể ảnh hưởng đến giá.
Phân tích ảnh hưởng giá (Phân tích ảnh hưởng LTP): Đây là một điểm nổi bật trong báo cáo SEBI. Cơ quan quản lý không chỉ phân tích khối lượng giao dịch mà còn đánh giá "ý định" giao dịch của nó thông qua phân tích ảnh hưởng LTP. Phân tích cho thấy, trong giai đoạn tăng giá, giao dịch của Jane Street đã tạo ra ảnh hưởng tích cực lớn đến chỉ số; trong khi ở giai đoạn giảm giá, nó lại tạo ra ảnh hưởng tiêu cực lớn. Điều này mạnh mẽ bác bỏ bất kỳ biện minh nào có thể được đưa ra như "giao dịch bình thường" hoặc "cung cấp thanh khoản", chứng minh rằng hành vi của họ có mục đích rõ ràng là "thúc đẩy" hoặc "đè nén" thị trường.
Hợp tác giữa các thực thể và tránh sự quản lý: SEBI đã chỉ rõ rằng, Jane Street đã khéo léo tránh khỏi những hạn chế về giao dịch trong ngày của một FPI bằng cách sử dụng tổ hợp giữa thực thể địa phương ở Ấn Độ (JSI Investments) và thực thể FPI nước ngoài. Thực thể địa phương chịu trách nhiệm thực hiện các giao dịch đảo chiều trong ngày với tần suất cao trên thị trường giao ngay (mua rồi bán lại), trong khi thực thể FPI thì nắm giữ và hưởng lợi từ các vị thế quyền chọn khổng lồ. Mô hình thao túng phối hợp "bên trái đánh bên phải" này cho thấy tính toán và hệ thống trong hành vi của họ.
Phần thứ hai: "Tấm lưới" quản lý - Logic xử phạt của SEBI và những cảnh báo cốt lõi
Đối mặt với các chiến lược giao dịch phức tạp và có hàm lượng kỹ thuật cao như Jane Street, quyết định xử phạt của SEBI không rơi vào việc khám phá vô tận về "hộp đen" của thuật toán mà thay vào đó, tập trung vào bản chất hành vi và sự phá hủy tính công bằng của thị trường. Logic quản lý phản ánh đằng sau điều này đã tạo ra một cảnh báo mạnh mẽ đối với tất cả các tổ chức giao dịch dựa trên công nghệ, đặc biệt là những người tham gia trong lĩnh vực tài sản ảo.
Logic xử phạt của SEBI: định tính từ "hành vi" chứ không phải "kết quả"
Vũ khí pháp lý cốt lõi của SEBI là Quy định Cấm Hành vi Lừa đảo và Giao dịch Không Công bằng (PFUTP Regulations). Logic xử phạt của nó không dựa trên "Jane Street kiếm tiền", mà dựa trên "Cách Jane Street kiếm tiền là sai trái".
Căn cứ định tính quan trọng như sau:
Tạo ra hình ảnh thị trường giả mạo hoặc gây hiểu lầm (Quy định 4(2)(a)): SEBI cho rằng, Jane Street thông qua hành vi giao dịch quy mô lớn và cường độ cao của mình, đã nhân tạo ra sự biến động của chỉ số, điều này đã truyền tải tín hiệu giá giả đến thị trường, gây hiểu lầm cho những người tham gia khác (đặc biệt là các nhà đầu tư cá nhân dựa vào tín hiệu giá để ra quyết định). Hành vi này tự bản thân đã cấu thành sự bóp méo mối quan hệ cung cầu thực sự của thị trường.
Thao túng giá chứng khoán và giá chuẩn (Quy định 4(2)(e)): Báo cáo rõ ràng chỉ ra rằng hành vi của Jane Street có mục đích trực tiếp là ảnh hưởng đến chỉ số BANKNIFTY - một giá chuẩn quan trọng trên thị trường. Tất cả các hoạt động của họ trên thị trường giao ngay và tương lai đều nhằm mục đích làm cho giá chuẩn này di chuyển theo hướng có lợi cho vị thế phái sinh của họ. Điều này được coi là thao túng giá điển hình.
Thiếu tính hợp lý kinh tế độc lập: Đây là "đòn quyết định" trong lập luận của SEBI. Cơ quan quản lý chỉ ra rằng, các giao dịch đảo chiều mua cao bán thấp trong ngày của Jane Street trên thị trường giao ngay/ hợp đồng tương lai, từ góc độ kinh doanh đơn lẻ, chắc chắn sẽ dẫn đến thua lỗ. Dữ liệu báo cáo cho thấy, trong 15 ngày giao dịch của "thao túng chỉ số trong ngày", họ đã lỗ tổng cộng 1.997 crore rupee trên thị trường giao ngay/ hợp đồng tương lai. Hành vi "thua lỗ cố ý" này chính là minh chứng cho thấy các giao dịch này không nhằm mục đích đầu tư hoặc chênh lệch giá bình thường, mà là như một "chi phí" hoặc "công cụ", phục vụ cho mục đích thao túng để thu được lợi nhuận lớn hơn trên thị trường quyền chọn.
Cảnh báo cốt lõi: Trung lập về công nghệ, nhưng người sử dụng công nghệ có lập trường
Cảnh báo sâu sắc nhất của vụ án này là nó vạch ra một ranh giới rõ ràng:
Trong bối cảnh quy định ngày càng tinh vi và nguyên tắc hóa ngày nay, lợi thế thuần túy về công nghệ và toán học, nếu thiếu sự tôn trọng đối với tính công bằng của thị trường và ý định quản lý, có thể chạm đến ranh giới pháp lý bất cứ lúc nào.
Ranh giới của lợi thế công nghệ: Jane Street chắc chắn sở hữu các thuật toán hàng đầu thế giới, hệ thống thực hiện độ trễ thấp và khả năng quản lý rủi ro xuất sắc. Tuy nhiên, khi khả năng này được sử dụng để một cách có hệ thống tạo ra sự bất đối xứng thông tin và phá hủy chức năng phát hiện giá của thị trường, nó đã biến từ "công cụ nâng cao hiệu quả" thành "vũ khí thực hiện thao túng". Công nghệ bản thân là trung lập, nhưng cách thức và ý định ứng dụng của nó quyết định tính hợp pháp của hành vi đó.
"Nguyên tắc là cơ bản" của mô hình quản lý mới: Các cơ quan quản lý toàn cầu, bao gồm SEBI, SEC, đang ngày càng chuyển từ mô hình "dựa trên quy tắc" (rule-based) sang mô hình "dựa trên nguyên tắc" (principle-based). Điều này có nghĩa là, ngay cả khi một chiến lược giao dịch phức tạp không vi phạm một quy định cụ thể nào, nhưng nếu thiết kế tổng thể và kết quả cuối cùng của nó đi ngược lại với các nguyên tắc cơ bản của thị trường như "công bằng, công bằng, minh bạch", thì có thể bị coi là thao túng. Các nhà quản lý sẽ đặt ra một câu hỏi cơ bản: "Hành vi của bạn, ngoài việc làm tổn hại lợi ích của người khác để thu lợi cho bản thân, có lợi gì cho thị trường?" Nếu câu trả lời là phủ định, thì rủi ro sẽ rất cao.
Phớt lờ cảnh báo "kiêu ngạo": chất xúc tác cho hình phạt nặng
SEBI trong báo cáo đã nhấn mạnh một tình tiết tăng nặng: vào tháng 2 năm 2025, Sở Giao dịch Chứng khoán Quốc gia Ấn Độ (NSE) đã gửi một thư cảnh báo rõ ràng đến Jane Street theo chỉ thị của SEBI, yêu cầu họ ngừng các mô hình giao dịch đáng ngờ. Tuy nhiên, cuộc điều tra cho thấy, Jane Street vẫn tiếp tục áp dụng cách thức "thao túng giá đóng cửa" để thao túng chỉ số NIFTY vào tháng 5 tiếp theo.
Hành vi này được SEBI coi là sự coi thường công khai đối với quyền lực quản lý và "không trung thực" (not a good faith actor). Đây không chỉ là một trong những lý do khiến họ bị phạt số tiền khổng lồ, mà còn là một yếu tố quan trọng thúc đẩy SEBI thực hiện biện pháp tạm thời nghiêm khắc "cấm tham gia thị trường". Điều này đã dạy cho tất cả các nhà tham gia thị trường một bài học: giao tiếp và cam kết với cơ quan quản lý phải được xem trọng, bất kỳ hình thức nào của tâm lý may rủi và thái độ kiêu ngạo đều có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng hơn.
Phần ba: Dưới sự sụp đổ, không có một bông tuyết nào là vô tội - Phân tích ảnh hưởng của thị trường và độ rộng của các nạn nhân
Bóng dáng của vụ án Jane Street